Çanakkale Belediyesi Kent Meydanı ve Çevresi Düzenlenmesi Yesil
Kentsel Tasarım Proje Yarısması – 2013, II. Ödül
Dr. Oktan Nalbantoglu, Tugba Akyol, Ufuk Ertem, Alper Tüfekçioglu, Burçak Erkmen, Koray Kalay, Burcu Ayan Sonkur, Mehmet Cemil Aktas, Kemal Elbeyli, Çaglar Burak Yayla, Serap Ketboga, Esat Can Meker
Yardımcılar: Duygu Perçin, Hande Gündel
Çanakkale kentini benzerlerinden ayıran en önemli özellik dünya tarihinin en dramatik ve en anlamlı sayfalarından birisini olusturan “Çanakkale Savasları”nın tanıklıgıdır, bir insanlık dramının sahitligidir. Çanakkale kenti Gelibolu Tarihi Milli Parkı ile özdeslesmis olmakla birlikte, cografi konumu ve zengin kültürel peyzajıyla da çok önemlidir. “Çanakkale’liler Çanakkale’ye asıktır” denir ve kentlerine baglılıklarıyla bilinirler. Tüm dertlerini ve sevinçlerini kendi kentleriyle, bu kutsal topraklarla paylasmayı severler. Çanakkale sahili (kordonu) onların bulusma, eglenme, dinlenme, hüzünlenme, anma ve paylasma alanıdır. Kentteki bu uyum ve huzur kente gelen yerli ve yabancı ziyaretçileri de etkiler. Özellikle akrabalarını bu topraklara sehit verenlerin içi huzurludur. Onlar da bu kentle gurur duyarlar. Çanakkale bir anlamda onların ikinci vatanıdır. Tüm bu izlenimlerin yanında kentin yıllardır göz ardı edilmis yapısal sorunları da bulunmaktadır. Çanakkale’nin henüz çagdas anlamda bir kent meydanı yoktur. Saat Kulesi kentin yogun yapılasma baskısı arasında adeta unutulmustur. Sahilin sürekliligi saglanamamıstır. Sarıçay kentin can damarı olması gerekirken, kendisi can çekismektedir. Fevzipasa Mahallesi kentten soyutlanmıs, kaderine terk edilmistir. Bu olumsuzluklar dikkate alındıgında kent merkezi için kıyı ve Sarıçay’ın düzenlenmesinden ve kentsel gelisme stratejilerinden çok, dogadan ve ekolojik yasamdan yana tavır takınan, kentsel yasam standardı ve yasanabilir kentlesme vurgusunu ortaya koyan plan, tasarım ve yaklasımlara ihtiyaç vardır. Çanakkale’nin ‘baglamı’ çok güçlüdür. Bu baglam kentin gelecek senaryolarında temel çıkıs noktası olarak ele alınmalıdır. Diger bir konu kenti dogu-batı ekseninde ikiye ayıran Sarıçay havzası koruma yaklasımıdır. Bugün tamamen çarpık barınma alanlarına dönüsen Sarıçay ve çevresi, birinci sınıf verimli topraklarıyla bölgenin önemli tarımsal üretim merkezi olma potansiyeline sahiptir. Havzanın gelecekte kentin ekolojik tarım merkezi olarak islevlendirilmesi düsünülmüstür. Bu havza mevcuttaki beton kanal kesitinden dogal dere yatagına tasınacak, çevresindeki bitki varlıgı, sazlık ve bataklık ekosistemiyle kentin ‘ekolojik süzgeci’ görevini üstlenecektir. Kentin dogayla birlikte var olma sürecinin tanımlanması projenin çıkıs noktasını olusturmaktadır. Uzlasma olmadan kenti yeniden biçimlendirmek zordur. Önemli olan kentin tüm aktörlerinin birlikte var olmak konusundaki kararlılıklarını ortaya koymasıdır. ‘Ekolojik döngü’ olarak da adlandırabilecegimiz bu birliktelik zincirin halkaları gibidir. Birisinin kırılması tüm sistemin zarar görmesine neden olabilir. Tarım topraklarının kentin çarpık gelismesinden zarar görmesini engellemek amacıyla tarım alanları ile mevcut kent dokusu arasına yesil kusak önerisi getirilmistir. Bu kusak aynı zamanda kentin yeni yesil agı olarak tüm dinlence alanlarını birbirlerine baglamaktadır. Salt turizm odaklı olarak gelismesini sürdürmesi Çanakkale’nin sahip oldugu potansiyeli yeterince kullanamaması anlamına gelir. Çanakkale’nin en önemli sorunlarından birisi de ulasım sistemidir. Çanakkale kentinin gelecek planlamasında temiz enerji kullanan trafik çözümlerine (tramvay), bisiklet ve yaya kullanımlarının özendirilmesine ihtiyaç vardır. Proje bütününde karbonmonoksit salınımını sınırlayacak çözümler önerilmis, ulasımda motorlu tasıt trafiginin agırlıgını azaltmaya yönelik tasarım ve planlama kararları alınmıstır. Tarihi kent merkezi büyük oranda yayalastırılmıstır. Gece saatlerinde servis yolu olarak kullanılacak bu sokaklar tamamen yaya ve bisikletlilerin kullanımına tahsis edilmistir. Kuzey-güney ve dogu-batı ekseninde planlanan tramvay hattı kentin trafik yükünün büyük kısmını karsılama potansiyeline sahip olacaktır. Üniversite, havaalanı, otobüs terminali, yeni arabalı vapur iskelesi ve meydandaki vapur iskelesi arasında ulasım iliskisini saglayacak olan tramvay önerisi dısarıdan Çanakkale’ye gelecek olan ziyaretçilerin de toplu tasın sistemini kullanmalarını özendirmis olacaktır. Bu proje, Çanakkale’nın merkezine nefes aldırmak, Çanakkale’liler ve ziyaretçiler için sehir algısını ortaya koyacak bir büyük meydan olusturmak, bu meydanla bütünlesmis mekanlar tasarlamak, ulasım sorunlarına çözüm aramak, Fevzipasa Mahallesini kentle barıstırmak, kent ile doganın birlikte var olabilecegini göstermek üzerine sözü olan bir projedir. Sarıçay Havzası mutlak koruma bölgesi içine alınmıstır. Bu bölgede ciddi bir ekolojik restorasyon çalısması önerilmistir. Sulak alanların çevresinde iki kademeli koruma önerilmistir. 1. derece koruma bölgesi sınırlı sürelerde ziyaretçi kullanımına açık alanlardır.